https://sah.wikisource.org/wiki/Таптаа!_(Моисей_Ефимов)

Таптаа!

Tөгүрүк алааскын эн таптаа!
Манна эрэ, ханна да буолбатах,
Үрүҥ Уолан оҕо сааһа ааспыта,
Туйаарыма Куо туналыйа хаампыта.

Кыракый балаҕаҥҥын эн таптаа!
Манна эрэ, ханна да буолбатах,
Олоххо дьулууру уруйдаан,
Олоҥхо төрөөбүтэ аан бастаан.

Тиэргэниҥ сэргэтин эн таптаа!
Мантан эрэ, хантан да буолбатах,
Манчаары Баһылай маҥан ата
Дарбааннаах айаҥҥа турбута.

Кыракый ыллыккын эн таптаа!
Манан эрэ, ханан да буолбатах,
Тахсыбыта эн эһэҥ трактор
Аттанан колхоһун аартыгар.

Төрөөбүт буоргун эн таптаа!
Манна эрэ, ханна да буолбатах,
Эн төрүт өбүгэҥ кута-сүрэ
Уйэ-саас уйатын булбута.

Силис тардар субу тапталтан,
Мантан эрэ, хантан да буолбатах,
Истиҥ сүрэхтэн-дууһаттан
Советскай Ийэ сиргэ улуу таптал!

https://sah.wikisource.org/wiki/Сахалар_иһэллэр_(Моисей_Ефимов)

Сахалар иһэллэр (Моисей Ефимов)

(Үһүйээн)

Киэҥ Кыландьыма толоонун устун
Күн тахсыыта ол ким иһэрий?
Өйдөөн көрүөҕүҥ тугу соспутун,
Болҕойон көрүөҕүҥ сүгэһэрин.

Аар-татай ини! Тугун дьиибэтэй?
Боолдьоҕу эрийэн быанан соһор.
Сүгэн иһэр хааһаҕын иһиттэн
Ытык кырдьаҕас быган олорор.

«Утаттым даҕаны», — диэтэ эр бэрдэ,
Кэтит түөһүнэн салгыны эҕирийдэ.
Хааһаҕын иһиттэн оҕонньор эттэ:
«Ууну булуохпут сиртэн сиик көтүүтэ».

Таптыыр аҕата Татаар Тайма
Муударай тылын эрэнэр буолан,
Муодаргыы барбакка айанныы турда
Эллэй диэн ааттаах ол ньургун уолан.

Күн үөһэ ойон уоттана тыгыыта
Татаар Тайма тохтотто уолун.
Оҕонньор сиигирбит боолдьоҕу ыкпыта.
Сөрүүн уунан толордо чороонун.

«Бүгүҥҥү күнтэн бар-дьоҥҥо тарҕаннын, —
Эллэй Боотур саҥа аллайда онно, —
«Хааһахха кырдьаҕаһы хаалыы сылдьаҥҥын,
Сүбэһит оҥоһун», — диэн өс хоһооно».

Ыарыһах аҕата хааһах иһиттэн
Суол ыйар: «Баран ис хотулуу-илин».
Оо, билэр дуо, бу кини түүлүнэн-битинэн
Ханнык кыраайга уолун сирдиирин?

Билиҥҥитэ билбэттэр туох дьылҕа күүтэрин. —
Эллэй сүрэҕэр да ыттарбат билигин:
Үүт-тураан налыйар Өлүөнэ өрүстэниэн,
Тунаара унаарыйар Туймаада эбэлэниэн.

Дьэ, ол эрээри, инники эрэллээх
Дуол толлон турбакка айаннаан эрэллэр.
Бу маннык хоһуун, бу маннык күүстээх
Дьулуур түмүгэр кэскил түстэнэр.

Уҕараабат уруй-айхал буоллун —
Улуу суолу тэлэр эр санаа чиэһигэр!
Киэҥ Кыландьыма толоонун устун
Саха сирин булаары сахалар иһэллэр…

https://sah.wikisource.org/wiki/Суруктаах_хайаҕа_(Моисей_Ефимов)

Суруктаах хайаҕа

Элэҥнээн истилэр
                миэхэ харахпар,
Экраҥҥа көрөрдүү,
                элбэх үйэлэр:
Быһылааннаах былыргы
                 быралыйбыт да сахтар,
Умнууга хаалбыт
               урукку да күннэр.
Бэйэ эрэ, бу тугуй?
                  Тохтуу түс бу түгэн!
Көрөбүн мин суорба
                туруук таас хапчааны,
Онно киммит эрэ,
                 имэҥирэн-илбиһирэн,
Итийэн-кутуйан
                ойуулуу турарын.
Илиитин анныттан
                 илэ-бааччы тиллэннэр
Тыргыллан тахсаллар
                  тыыннаах дьүһүннэр:
Тайахтар ойоллор…
                  быыра ох иһиирэр…
Табалары сырсаллар…
                   аттаахтар иһэллэр…
Кэрэхсии, иччититэ,
                    дьулайа көрөллөр
Үөлээннээх дьонноро
                    ол ытык айыыны.
Киһи өйө-талаана
                  үрдүгүн сөҕөннөр
Өрүтэ ууналлар
                  муос оҕу, тайыыны.
Оо, улуу ойууһут!
                  Бэл хахсаат халлааныҥ
Эйиигин сэҥээрэн
                   үрдүгэр ылаарар.
Эйиигинэн киэн туттан
                   уорааннаах дьалхаанын
Уҕарытан, Өлүөнэҥ
                   анныгар налыйар.
Тыһыынчанан сыллар
                   тыалларыгар бэриммэт,
Үтүмэн үйэлэр
                өксүөннэрэ өлбөөрпөт
Өлбөт үйэлээҕи,
                  өрө күүркэйэн,
Үөдүтэн эрэргин,
                 оо, эн билэҕиэн?
Оттон мин эрэнэбин:
                   кэлэр кэм киһитэ
Кэнэҕэһин кэнэҕэс,
                   эмиэ мин кэриэтэ,
Суорба тааска эн
                   дьэрэлиппит ойуугун —
Суураллыбат, сотуллубат
                   соһо суруккун —
Сөҕө-махтайа,
                 астына көрүөҕэ,
Санаатын ыратынан
                  эйиигин көрсүөҕэ.

https://sah.wikisource.org/wiki/Өбүгэм_кэриэһэ_((Моисей_Ефимов)

Өбүгэм кэриэһэ

Мин өбүгэм кириэппэһи,
Храмы туттубатах,
Үлтүрүйбэт таас кэриэһи
Кэннигэр хаалларбатах.

Хата айылҕа бэйэтэ
Кинини арчылаабыт,
Ааспыт суолун үйэтитэн
Өйдөбүнньүк айталаабыт.

Көрүҥ эрэ улуу Лена
Чочумаас очуостарын.
Санаабаккыт дуо, дьэ манна
Саха бухатыырдарын?

Былыр бастаан кэлэн аараан
Олорбут дьон аатыгар
Туймаадаҕа Чочур Мураан
Обелиск курдук турар.

Хоту тиийбит хоһуун киһи
Мууска-чэҥҥэ суол аһан.
Онно ытык памятник —
Дьааҥы хаардаах арҕаһа.

Үөлээннээҕиэм!
Бэйэҕиттэн,
Айылҕаттан буолбатах,
Эйиигин: «өбүгэм», — диэхтээх
Кэлэр үйэ киһитэ
Улуу кэмҥин үйэтитэр
Өйдөбүнньүгү көһүтэр.

https://sah.wikisource.org/wiki/Манчаары_(Моисей_Ефимов)

Манчаары (Моисей Ефимов)

Түһээммин Манчаарыны көрбүтүм.
Турар эбит хара маска тиириллэн.
Тулатыгар дьон бөҕө үмүөрбүт.
Оруоска ыйылаан иһиллэр.

Дьон саҥа аллайар: «Абытай!»
Өһөхтөөх кыа-хаан ыһыллар.
Ол ахсын Манчаары хараҕыттан
Сырдык кыым сардыргыы саҕыллар.

Сыыйыллар сардаҥа буоланнар,
Тыргылла көтөннөр ол кыымнар
Үмүөрэн турар дьон сүрэҕэр
Тиийэннэр хатана түһэллэр.

Сандаара чаҕыллан ол аайы
Сүрэхтэр умайан бараллар.
«Кырдьыгым — ити, — диир
Манчаары, —
Уот-төлөн буолан сыдьаайар».

Итиэннэ кэлгиэтин киэр илгэн
Кытыастар кутаа үөһүттэн
Дьэргэс гына түһэр эмискэ
Сытыы кылааннаах кылыстыы.

Түһээммин Манчаарыны көрбүтүм:
Көҥүл күлүмнүүр төлөнүн
Бар-дьон сүрэҕэр күөдьүтэ
Уот сындыыс буолан көппүтэ.

https://sah.wikisource.org/wiki/Туйах_тыаһа_((Моисей_Ефимов)

Туйах тыаһа (Моисей Ефимов)

Истэбин ахса суох туйах тыаһын.
Көрөбүн күдэн өрүкүйэ көтөрүн.
Өрт уотунуу толоону салаан,
Туспа урдустар көтүтэн киирдилэр.
Хатан батыйалар хардарыта хапсан
Хаанынан суунан сөгүдүстүлэр.
Кюль-Тэгил обургу айаас атынан
Өстөөҕүн эккирэтэн бытарытар.
«Уруй! Уруй!» — диэн урааҥхайдыы тылынан
Тюрк биистэрин өрөгөйгө ыҥырар.
Илбис кыыһа сатыылаабыт толоонугар
Ат туйаҕын тыаһа өрө хабыллар —
Үтүмэн үгүс үйэлэри уҥуордаан,
Үһүйээн буолан иһиллэр мин кулгаахпар.

Истэбин ахса суох туйах тыаһын.
Көрөбүн күдэн өрүкүйэ көтөрүн.
Үчүгэй Өлүөнэ кэрэмэн кытылыгар
Сахалар ыһыахха көрүлээн эрэллэр.
Уолан эрэликтэр ат сырсыытыгар
Умсугуйан, ылларан киирсэллэр.
Бардам Тыгын, тайаҕынан талбаатаан,
Куоттарбыт бөтөстөрүн түрдэттиир.
Дьөһөгөй оҕолорун туйахтарын тыаһыттан
Улахан Туймаада титирэстиир.

Истэбин ахсым ат туйаҕын тыаһын.
Көрөбүн күдэн өрүкүйэ көтөрүн.
Манчаары Баһылай маҥан атынан
Бардам баай уоругар ойутан киирдэ.
Өнүйбэт өһүөн кэрэһитэ буолан
Кырыктаах тайыыта килбэчийдэ,
Манчаары Баһылай маҥан ата
Айан аартыгын тобураҕын өрүкүттэ,
Өлбөт-сүппэт албан аакка,
Тыыннаах легендаҕа көтүттэ.

Истэбин ахса суох туйах тыаһын,
Көрөбүн маҥан хаар өрүкүйэ көтөрүн.
Алексеев Кешалыын Строд Уйбаан
Сандаархай саабылаларын садьыйа дайбаан,
Кыһыл былаахтаах сэриини салайан,
Силлиэни кытта сэллиэ буоланнар
Силлиэрэн аастылар дьолбутун түстүү,
Күммүтүн, көҥүлбүтүн көмүскүү.

Истэбин ахса суох туйах тыаһын,
Көрөбүн күдэн өрүкүйэ көтөрүн.
Сыспай сиэллээхтэрим сыа оттоох сыһыыбар
Холоругу түһэрэн хотоһуйан эрэллэр,
Туйахтарын тыаһа сүрэҕим тэбиитинии
Өрө битигирээн кулгаахпар иһиллэр.
Уо, доҕоттор, киһи иэйэн айбыта барыта,
Санаабар, ат туйаҕын тыаһыныын дьүөрэлии.
Космос куйаарыгар да куһуурар ракета
Уот-төлөн сүрэҕэр ат туйаҕа тибигириир.