Айар тыл аҕата, саха былыргытын чинчиҺитэ, бөлүҺүөк, саха литературатын төрүттээбит суруйааччы Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 145 сылыгар Хаҥалас улууһугар, Хачыкаакка улахан түһүлгэ – симпозиум буолан ааста. Хачыкаат сирэ меценат, эргиэн, тыа хаьаайыстыбатын бары көрүҥнэрин күүскэ үлэлэтэн, саҥаны киллэрэн испит, Өсөкүлээх Өлөксөй реальнай училищеҕэ бииргэ үөрэммит доҕоро, Семен Петрович Барашков дойдута. Манна, олорон Өксөкүлээх «Ойуун туүлүн» (1910) уонна «Интеллигенцияга суругун» (1912), “Өрүс бэлэхтэрэ” (1909), “С.А.Новгородовка” (1920., ахс.4к.) суруйбута. Онон бу сир – икки доҕордуулар, бөлүһүөк-бэйиэт, учуутал, чинчийээччи А.Е.Кулаковскай уонна аныгылыы толкуйдаах предприниматель С.П.Барашков, норуоттарын туҺа диэн өйдөрүн-санааларын, күүстэрин-уохтарын түмэн бэйэ-бэйэлэрин хардарыта ситэрсэн өрө күүрэн айбыт-туппут, үлэлээбит-хамсаабыт историческай суолталаах сирдэрэ буолар.
Икки күннээх симпозиум “А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй – Саха норуотун духуобунаһын лидерэ” программанан үлэлээтэ. Манна Саха бастакы Президенэ М.Е.Николаев, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэн судаарыстыбаннай мунньаҕыттан, Саха Өрөспүүбүлүкэтин министиэристибэлэриттэн, общественноһыттан, айар интеллигенция дьоно, улуус, нэһилиэк баһылыктара о.д.а. кытыннылар, суруйааччы сахатын дьонугар туҺаайбыт “Интеллигенцияҕа суругун”, “Ойуун түүлүн” тула үгүс санаалар этилиннилэр.
Симпозиум иккис күнүгэр А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй «Сэйимчээннээҕи дневнигэ» (1923-1924 сс.) кинигэтин сүрэхтэниитэ буолла. Бу дневник СӨ Нац. Архыыбыгар, и.н.д., профессор Г.П.Башарин фондатыттан ылан аан бастаан 2018с-хха, онтон 2019 с. хос бэчээттэммит. Ол туһунан Нац. Архив директоры солб-ччы Степанова Н.С. билиһиннэрдэ. Симпозиум ытыктабыллаах ыалдьыта, Өксөкүлээх Өлөксөй улахан сиэнэ, Ытык саастаах Раиса Реасовна Кулаковская эһэтин Өксөкүлээх Өлөксөй Сэйимчээннээҕи олоҕун, онно күннээҕи кыҺалҕатын суруммут дневнигин туһунан, онно олорон нууччаттан киирбит сахалыы тыллары сааһылаан тылдьыт оҥорбутун, урут хомуйбут үһүйээннэрин бэрээдэктээбитин, айар үлэтигэр “Сайын кэлиитэ” диэн поэманы, “Үрүйэ” Цыгановтан көҥүл тылбаас оҥорбутун сиһилии кэпсээтэ. Күүстээх санаалаах, тулуурдаах-дьулуурдаах, дьоҥҥо үтүө сыһыаннаах Өксөкүлээх Өлөксөй норуот туһугар олорбут олоҕун, айбытын-туппутун киһи сөҕөр-махтайар.
Бу түҺүлгэҕэ музейбыт пуондатыгар хараллан сытар Өксөкүлээх Өлөксөй сэргэх сэҺэннээх малларын көрдөрөн кэпсээн кыттыыны ылан кэллибит. Ол курдук сэлии муоҺуттан үрүүмкэ — Бүлүүтээҕи олоҕун сылларын, боруонсаттан чернильница – үөрэҕин бүтэрбит кэмин, иистэнэр массыына Бодойботооҕу сылларын, ийэтигэр бэлэхтээбит чугуун иҺитин, бу барыта суруйааччы олоҕун кэрдиис кэмнэрин кэрэҺилээн, оччотооҕу кэми туоҺулаан суруйааччы ханна олорбутун, кимниин догордоспутун, бодоруспутун ымпыктаан-чымпыктаан сиҺилээн көрдөрөр сүдү суолталаах П.А.Ойуунускай аатынан литературнай музей экспонаттара буолаллар.
Икки күннээх симпозиум түмүгүнэн, киэҥ ис хоһоонноох резолюция бигэргэтилиннэ.
Халгаева Н.В, П.А.Ойуунускай аатынан литературнай музей үлэһитэ,
28.Хачыкаакка Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 145 сылыгар аналлаах симпозиумтан
Айар тыл аҕата, саха былыргытын чинчиҺитэ, бөлүҺүөк, саха литературатын төрүттээбит суруйааччы Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 145 сылыгар Хаҥалас улууһугар, Хачыкаакка улахан түһүлгэ – симпозиум буолан ааста. Хачыкаат сирэ меценат, эргиэн, тыа хаьаайыстыбатын бары көрүҥнэрин күүскэ үлэлэтэн, саҥаны киллэрэн испит, Өсөкүлээх Өлөксөй реальнай училищеҕэ бииргэ үөрэммит доҕоро, Семен Петрович Барашков дойдута. Манна, олорон Өксөкүлээх «Ойуун туүлүн» (1910) уонна «Интеллигенцияга суругун» (1912), “Өрүс бэлэхтэрэ” (1909), “С.А.Новгородовка” (1920., ахс.4к.) суруйбута. Онон бу сир – икки доҕордуулар, бөлүһүөк-бэйиэт, учуутал, чинчийээччи А.Е.Кулаковскай уонна аныгылыы толкуйдаах предприниматель С.П.Барашков, норуоттарын туҺа диэн өйдөрүн-санааларын, күүстэрин-уохтарын түмэн бэйэ-бэйэлэрин хардарыта ситэрсэн өрө күүрэн айбыт-туппут, үлэлээбит-хамсаабыт историческай суолталаах сирдэрэ буолар.
Икки күннээх симпозиум “А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй – Саха норуотун духуобунаһын лидерэ” программанан үлэлээтэ. Манна Саха бастакы Президенэ М.Е.Николаев, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэн судаарыстыбаннай мунньаҕыттан, Саха Өрөспүүбүлүкэтин министиэристибэлэриттэн, общественноһыттан, айар интеллигенция дьоно, улуус, нэһилиэк баһылыктара о.д.а. кытыннылар, суруйааччы сахатын дьонугар туҺаайбыт “Интеллигенцияҕа суругун”, “Ойуун түүлүн” тула үгүс санаалар этилиннилэр.
Симпозиум иккис күнүгэр А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй «Сэйимчээннээҕи дневнигэ» (1923-1924 сс.) кинигэтин сүрэхтэниитэ буолла. Бу дневник СӨ Нац. Архыыбыгар, и.н.д., профессор Г.П.Башарин фондатыттан ылан аан бастаан 2018с-хха, онтон 2019 с. хос бэчээттэммит. Ол туһунан Нац. Архив директоры солб-ччы Степанова Н.С. билиһиннэрдэ. Симпозиум ытыктабыллаах ыалдьыта, Өксөкүлээх Өлөксөй улахан сиэнэ, Ытык саастаах Раиса Реасовна Кулаковская эһэтин Өксөкүлээх Өлөксөй Сэйимчээннээҕи олоҕун, онно күннээҕи кыҺалҕатын суруммут дневнигин туһунан, онно олорон нууччаттан киирбит сахалыы тыллары сааһылаан тылдьыт оҥорбутун, урут хомуйбут үһүйээннэрин бэрээдэктээбитин, айар үлэтигэр “Сайын кэлиитэ” диэн поэманы, “Үрүйэ” Цыгановтан көҥүл тылбаас оҥорбутун сиһилии кэпсээтэ. Күүстээх санаалаах, тулуурдаах-дьулуурдаах, дьоҥҥо үтүө сыһыаннаах Өксөкүлээх Өлөксөй норуот туһугар олорбут олоҕун, айбытын-туппутун киһи сөҕөр-махтайар.
Бу түҺүлгэҕэ музейбыт пуондатыгар хараллан сытар Өксөкүлээх Өлөксөй сэргэх сэҺэннээх малларын көрдөрөн кэпсээн кыттыыны ылан кэллибит. Ол курдук сэлии муоҺуттан үрүүмкэ — Бүлүүтээҕи олоҕун сылларын, боруонсаттан чернильница – үөрэҕин бүтэрбит кэмин, иистэнэр массыына Бодойботооҕу сылларын, ийэтигэр бэлэхтээбит чугуун иҺитин, бу барыта суруйааччы олоҕун кэрдиис кэмнэрин кэрэҺилээн, оччотооҕу кэми туоҺулаан суруйааччы ханна олорбутун, кимниин догордоспутун, бодоруспутун ымпыктаан-чымпыктаан сиҺилээн көрдөрөр сүдү суолталаах П.А.Ойуунускай аатынан литературнай музей экспонаттара буолаллар.
Икки күннээх симпозиум түмүгүнэн, киэҥ ис хоһоонноох резолюция бигэргэтилиннэ.
Халгаева Н.В, П.А.Ойуунускай аатынан литературнай музей үлэһитэ,
28.05.2022.
