You are currently viewing “Саха ыала – ийэтинэн” ас күрэҕин түмүгэ

“Саха ыала – ийэтинэн” ас күрэҕин түмүгэ


Саха сирин Далбар Хотуннары, күн күбэй ийэлэри, кэрэчээн кыргыттары ааспыт Аан Дойду дьахталларын күнүнэн, сандал сааспыт салаллан кэлбитинэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибит. Уонна П.А. Ойуунускай аатынан Литературнай музей уонна Нина Иннокентьевна Протопопова 50 сыл устата “Бэлэм Буол”-“Кэскил” хаһыакка иитэн таһаарбыт чугас, бэриниилээх үлэһиттэрэ, биллиилээх суруналыыстар олунньу 18 күнүгэр Ийэ сылынан, Н.И. Протопопова төрөөбүтэ 95 сылынан эдэр хаһаайкаларга, Далбар Хотуннарга «Саха ыала — ийэтинэн» ас күрэҕин биллэрбиппит.
Нина Иннокентьевна аска, остуолу тардарга болҕомтотун уурара. Үгүс сыл устата эгэлгэ таһымнаах көрсүһүүлэри, өрөгөйдөөх түгэннэри быстахха да, анаан да, булгуччу толору астаах көрсөр сайдам сиэри кини тутуһара. Бэйэтэ бэртээхэй асчыт этэ.
Барыта күрэххэ 16 кыттааччы кытынна. Далбар Хотуннар, эдэр ыал ийэлэрэ, оҕолор сахалыы тугу астаабыттарын видеоҕа 3 мүнүүтэлээх устан уонна хайдах, туохтан оҥорбут ырысыаптарын суруйан ыыттылар.
Дьүүллүүр сүбэҕэ күүскэ үлэлээтилэр:

  1. Васильев Александр Васильевич-Көрдүгэн — итии, сүрүн аһылыкка;
  2. Иринцеева Евдокия Семеновна-Огдо — бурдук аска;
  3. Андросов Иван Афанасьевич-Айанньыт — булт аһылыгар;
  4. Иванов Василий Петрович — салааттарга, хоччоххой аһылыкка;
  5. Жиркова Анна Семеновна — утахтарга, минньигэскэ.
    Олус долгуйан туран, ас күрэҕин түмүгүн билиһиннэрэбит.
    Васильев А.В.-Көрдүгэн: Итии, сүрүн аһылыкка мөккүөрдээх түмүк кэннэ кыайыылааҕынан Горнай Маҕараһыттан Текеянова Жоржетта Ивановна ааттанна. Амма Бөтүҥүттэн 1 кылаас үөрэнээччитэ Айна Татаринова астаабыт аһын олус сэргээтим, ол иһин анаан биһирэбил бириис биэрэбин. “Бэлэм Буол”-“Кэскил” хаһыат тэрээһиннэрин актыыбынай кыттааччытыгар, Нина Протопопова аатын үйэтитиигэ үтүө үлэтин иһин, Бүлүү Кыадаҥдатыттан сылдьар Чиряева Варвара Октябриевнаҕа тус бирииспин туттарабын.
    Иринцеева Е.С.-Огдо: Куонкуруска бурдук аһы көрүү хайысхатыгар 8 үлэ киирдэ. Манна киһи сөҕөрө диэн үс үлэни оҕолор ыыппыттар. Таатта Ытык Күөлүттэн Милана уонна Ариана Дягилевалар биирдээх сурдьулара Вадимы кытта хобуорас оҥорон күлүмнэттилэр. Итиэннэ сахалыы куттаах ыал оҕолоро Сайнаара уонна Сайдам Саввиновтар төрүт аһылык туһатын туһунан үтүөкэннээх да баҕайытык кэпсээтилэр, астаабыттарын көрдөрдүлэр. Блины уонна алаадьы ырысыаптаах Айна Татаринова Амма Бөтүҥүттэн кыттыбыт.
    Саха дьахталлара асчыттарын итэҕэтэр кыттыылаахтар манна кырыы кырыыларынан. Көбүөрдээх лэппиэскэни оҥороору мөлбөтүн астыктык ытыйа турар Раиса Иосифовна Стручкова (Амма, Сулҕаччы), арыы лэппиэскэлээх Раиса Николаевна Никитина (Нам, саха-французскай оскуола), вишня отоннноох күөрчэхтээх, изюмнаах бөрүөктээх Анастасия Михайловна Лугинова (Сербия, Прогар), арыылаах алаадьылаах Сардаана Семеновна Гоголева (Чурапчы, Мугудай), сахалыы лэппиэскэни кытта дьүөрэлээн, “оруосатын” сэргэ, алаадьы 20-тэн тахса арааһын астыыр Жоржетта Ивановна Текеянова уонна Эверстова Татьяна Васильевна (Дьааҥы Табалааҕа) убаһа, ынах эттэриттэн ыһаарыламмыт бэрэскитин ырысыаптарынан сиэттэрдэххэ, чахчы да амсайдахха, бука, минньигэс астаахтара сэрэйиллэр.
    Онон бука барыгытыгар кыттыыгыт иһин махтанан туран, бу көрүҥҥэ сахалыы ас бары көрүҥүн сандалытыгар дэлэччи тэлгэтэн сиһилии кэпсээбит, көрдөрбүт, бэрэскилээх-баахылалаах, лэппиэскэлээх-алаадьылаах Евдокия Владимировна Ноговицына (Мэҥэ Хаҥалас, Томтор) бастаата диэн эҕэрдэлиибит!
    Оҕолорго: Дягилевтарга уонна Саввиновтарга — анал бириистэр туттарыллаллар!
    Андросов И.А.-Айанньыт: Горнай Бэрдьигэстээҕиттэн Харлампьева Сахая Петровна булт аһылыгар кыайыылааҕынан таҕыста. Текеянова Ж.И. кус миниттэн сэлиэйдээх миинэ, «Амсай асчыттар” түмсүүлэрэ куртуйахтан астаабыт аһа минньигэһэ көстөр. Бережнева Евдокия Семеновна дьабарааскыны буһарыыта иҥсэни көбүтэр эрээри, атын сиргэ астаабаттарыттан сиэбэттэрэ буолуо.
    Иванов В.П.: Салаат уонна хоччоххой ас көрүҥэр киирбит 16 кыттааччыттан салааттарга 3 киһи үлэтэ киирдэ. Мэҥэ Алдан Томторуттан Евдокия Владимировна Ноговицына (ынах тылын, сибиэһэй оҕурсуну, луугу, сладкай переһи булкуйан); Айна Татаринова, 1-кы кылаас, Амма Бөтүҥүттэн кыттар оҕо «От Айны» уонна «Витаминный» диэн хаппыысталаах салааттары оҥорон ыыппыт; Таатта Харбалааҕыттан Корякина Акулина Ивановна 7 салааты бэлэмнээн, ону барытын рецептээн ыыппыт: «Мимоза», «Генерал», «Мужской каприз», «Селедка под шубой», «Розовый фламинго», «Овощной», «Граф» салааттары барыларын рецептээн, киэргэтэн ыыппыта олус кэрэхсэбиллээх.
    Салааттары дьүүллүүр сүбэ бырааһынньыктааҕы остуол бастыҥ астара буолар кыахтаах минньигэс астары салбана-салбана көрө сатаан баран, биир саамай бастыҥ асчыты, ордук «Эр киһи хаппырыыһын» салаатынан толору биэрбит Акулина Ивановна Корякинаны кыайыылааҕынан талла! Кини Таатта Харбалааҕыттан сылдьар мип-минньигэс астааччы! Ытыспытын таһынан биэриэҕиҥ талыы Таатта бастыҥ асчытын аатыгар салаат астарга кыайыылаах буолбутунан!!!
    Жиркова А.С.: Утах көрүҥэр Ноговицына Е.В. отон, дөлүһүөн утахтара, Текеянова Ж.И. кучу оттон чэй, дөлүһүөн, клюква утахтара, 4 оҕолоох Корякина М.С. клюкваттан морс, Татаринова Айна дөлүһүөнтэн морс кытыннылар. Дьокуускай куораттан 4 оҕолоох Мария Кимовна Саввинова сахалыы үүттээх кутуу чэйин, бэс иннэтиттэн, дөлүһүөнтэн лимоннаах, мүөттээх, моонньоҕонноох эмп курдук иһэр чэйин, уола Сайдам туһалаах эмтээх чэйин (апельсин, лимон, отон, дөлүһүөн, мүөт) рецептэринэн кыайыылааҕынан таҕыстылар. Саввиновтар дьиэ кэргэҥҥэ улахан махталбытын тиэрдэбит.
    П.А. Ойуунускай аатынан Литература музейын бирииһин үрүҥ астан 14 бүлүүдэни (кымыс, арыылаах алаадьы, арыылаах саламаат, күөрчэх, сүөгэй, чохоон, иэдьэйэгэ суорат, ымдаан бутугас, быырпах, кефир, тар уута, арыы, дьэдьэннээх арыы) астаабыт, өбүгэлэрбититтэн илдьэ кэлбит үрүлүйэр үүт аһын сиһилии кэпсээбит, көрдөрбүт Чурапчы Мугудайыттан Гоголева Сардана Семеновнаҕа биэрэбит.
    Ону тэҥэ биһирэбил бириистэринэн бэлиэтэнэллэр: Стручкова Раиса Иосифовна (Амма Сулҕаччы); «Амсай асчыттар” түмсүүлэрэ, салайааччы Аргунова Анна Константиновна, (Таатта Игидэй); Корякиннар дьиэ кэргэн (Нам Хамаҕатта); Лугинова Анастасия Михайловна (Сербия Прогар к.); Никитина Раиса Николаевна (Нам Хамаҕатта); Дьааҥы улууһуттан Бережнева Евдокия Семеновна уонна Эверстова Татьяна Васильевна.
    Кыайыылаахтарга өйдөбүнньүк бириистэр, кыттааччыларга (ирдиир түгэҥҥитигэр) сэртипикээт биэрэбит.
    Дьүүллүүр сүбэ уонна Б. Ойуунускай аатынан Литература музейа Суруналыыстыка Улуу Далбар Хотуна, биллиилээх общественнай-политическай диэйэтэл Нина Иннокентьевна Протопопова сырдык аатын үрдүктүк тутан, “Саха ыала – ийэтинэн” ас күрэҕэр кыттыбыккытыгар улахан махталбытын тиэрдэбит. Күрэхпит кыттааччыларыгар кытаанах доруобуйаны, үлэҕитигэр, үөрэххитигэр үрдүк ситиһиилэри, дьиэ кэргэҥҥитигэр тапталы, дьолу, өйдөһүүнү баҕарабыт.

ЛитмузейОйунского#НинаИннокентьевнаПротопопова#НинеИннокентьевнеПротопоповой95лет#ГодМатерив(РСЯ)#«Сахаыалаийэтинэн»аскүрэҕэ#БэлэмБуол-Кэскил1979-2020#родныеколлеги

Кыттааччылар

  1. Ноговицына Евдокия Владимировна – 4 уол оҕолоох, 8 сиэннээх. Мэҥэ Хаҥалас Томтор. Аһын арааһа: Отон утаҕа, дөлүһүөн утаҕа, сэлиэйдээх ис үөрэтэ, саха лапсалаах миинэ, бэрэски, лэппиэскэ, баахыла, алаадьы, кымыс, үөлүллүбүт собо, барыанньа арааһа, балык миинэ, саламаат, көбүөрдээх лэпписэкэ, убаһа иһэ, харта, дыраһааҥка, күөрчэх, сүөгэй, тылтан оҥоһуллубут салаат, эмис убаһа ойоҕо, убаһа тыла, хаана, тоҥ быар, кус.
  2. Харлампьева Сахая Петровна, Горнай Бэрдьигэстээх. Хатыыс балыгы духуопкаҕа буһарыы рецебин көрдөрөр. Собо миинэ, ыһаарыламмаыт собо, тыл, сүөгэй, сугун, кымыс остуолугар турар.
  3. Гоголева Сардана Семеновна, Чурапчы Мугудай. Үрүҥ астан кымыс, арыылаах алаадьы, арыылаах саламаат, күөрчэх, сүөгэй, чохоон, иэдьэйэгэ суорат, ымдаан бутугас, быырпах, кефир, тар уута, арыы, дьэдьэннээх арыы. Үрүҥ аһы пропагандалыыр.
  4. Дягилев Вадим – 2 саастаах, Дягилева Милана – 1 кыл., Дягилева Ариана – 6 кыл. Таатта Ытык Күөл. Ийэлэрэ Александра Егоровна Дягилева. Хобуорас.
  5. Текеянова Жоржетта Ивановна, Горнай Маҕарас. Алаадьы видеоҕа. Сахалыы лапсалаах кус миинэ, саламаат, сахалыы лэппиэскэ, көбүөрдээх лэппиэскэ, роза сибэкки, кучу оттон чэй, дөлүһүөнтэн, клюкваттан утахтар, ньээм сибэккититтэн, бэс, тиит туораахтарыттан мүөт, кииһилэттэн барыанньа.
  6. Стручкова Раиса Иосифовна, саха тылын учуутала, Амма Сулҕаччы. Көбүөрдээх лэппиэскэ.
  7. Чиряева Варвара Октябриевна, Бүлүү Кыадаҥда. Быар торда.
  8. «Амсай асчыттар” түмсүүлэрэ, салайааччы Аргунова Анна Константиновна, Таатта улууһа Игидэй. Саламаат. Мария Семеновна Лебедева куртуйахтан соркуой астыыр.
  9. Саввиновтар Сайнаара, Сайдам. Дьокуускай к. Оҕолор алаадьы, баахыла, күөрчэх ытыйаллар. Төрөппүттэрэ икки чэй көрүҥүн туһунан кэпсииллэр, убаһа этиттэн шашлык рецебин ыыппыттара.
  10. Корякиннар дьиэ кэргэн, ийэлэрэ Марина Саввична. Нам Хамаҕатта. Клюкваттан морс.
  11. Лугинова Анастасия Михайловна, Сербия Прогар к. Вишнялаах сахалыы күөрчэх, изюмнаах пирог.
  12. Корякина Акулина Ивановна, Таатта Харбалаах. Салааттар: Мимоза, Генерал, Мужской каприз, Селедка под шубой, Розовый фламинго, Овощной, Граф, Фаршированная щука, Рулет из свинины.
  13. Никитина Раиса Николаевна, Хамаҕаттатааҕы Саха-французскай лицейин төрөппүтэ. Арыы лэппиэскэтэ.
  14. Татаринова Айна, Бөтүҥ орто оскуолата Амма улууһа, 1 кыл.үөрэнээччитэ, учуутала Дьяконова Марта Константиновна. Күөрчэх, блины, алаадьы, хаппыыста, туустаах балык, салат, оҕурсулаах помидор салаата, дөлүһүөнтэн морс.
  15. Бережнева Евдокия Семеновна. Дьабарааскыттан соркуой.
  16. Эверстова Татьяна Васильевна, Дьааҥы Табалаах. 5 оҕолоох ийэ, 6 сиэн эбээтэ. Убаһа, ынах эттэриттэн ыһаарыламмыт бэрэски.

Loading